Kooperatiflerin iktisadi İşletme Oluşturması

Kemal ÖZMEN
İOSB Mali Danışmanı

7061 sayılı kanunla; 5520 sayılı kurumlar vergisi kanununda yapılan
değişikliklerin uygulanmasına ilişkin ve 1 Seri No’lu kurumlar vergisi
genel tebliğinde yapılan değişiklikler kapsamında kooperatiflerin
kooperatif tüzel kişiliğine bağlı ayrı bir iktisadi işletme oluşturması hususu
23/12/2017 tarih ve 30279 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 14 Seri
No’lu Tebliğle gündeme gelmiştir.

Tebliğ incelendiğinde anlaşılacağı üzere; iktisadi işletme oluşturmanın amacının, kurumlar vergisinden mua­fiyet şartlarmı taşıyan kooperatiflerin (KVK 4/k) ortak dışı işlemleri nedeniyle kurumlar vergisi mükellefi olmaları du­rumunda bütün gelirlerin (ortak içi ge­lirler dahil) vergilenmemesi, dolayısıyla sadece kooperatifin ortak dışı gelirleri­nin vergilenmesi için kooperatif tüzel kişiliğine bağlı ayrı bir iktisadi işletme oluşturularak ortak dışı bu gelirler yö­nünden ve iktisadi işletme üzerinden kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis etti­rilerek işlem ve uygulama yapılmasıdır.

01/01/2018 tarihinden itibaren yü­rürlüğe giren bu uygulamayı mevcut kooperatifler karşısında değerlendirdi­ğimizde, kooperatiflerin halihazırdaki durumlarınm (iş ve işlemlerinin) aşağı­daki iki durumdan birine uyduğu görü­lecektir.

1-Kooperatif, kurumlar vergisinden muafiyetle ilgili bütün şartları taşımış olması nedeniyle kurumlar vergisinden muaftır. (KK.4/k)

2-Kooperatif kurumlar vergisinin muafiyetle ilgili şartı yada şartları taşı­madığından, kurumlar vergisine tabidir.

1-Kooperatifin halihazırdaki duru­mu kurumlar vergisinden muaf ise, yani mevcut durumu 5520 sayılı kurumlar vergisi kanununun 4/k maddesinde sa­yılan muafiyet şartlarını taşıyor ve ortak dışı işlemleri yoksa muafiyeti devam edecektir. Ortak dışı işlemleri olur ise yine muafiyeti devam edecek. Ancak ortak dışı işlemleri için kooperatif tüzel kişiliğine bağh iktisadi işletme oluşturu­lacaktır. Bilindiği üzere bu şartı taşıyan

kooperatiflerin henüz arsa alımı yada inşaat aşamasında oldukları bilinmek­tedir.

2-Kooperatif kurumlar vergisi mükellefi ise, bu durumda kurumlar vergisi mükellefi olma nedeni sade­ce ortak dışı işlemlerinden dolayı ise 01/01/2018 tarihi itibariyle kurumlar vergisi mükellefiyet kayıtları sonlan­dırılacaktır. Ortak dışı işlemlerinden dolayı 01/01/2018 tarihinden itibaren kooperatif tüzel kişiliğine bağlı iktisadi işletme oluşturularak iktisadi işletme­nin kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilecektir.

Kurumlar vergisi mükellefiyeti açık olan kooperatifin kurumlar vergisi mü­kellefiyetinin kapatılarak sadece ortak dışı işlemlerinden elde edilen gelirlerin iktisadi işletme nezdinde vergilendiril­mesi için diğer şartları taşıyor olmaları gerekmektedir. Bu şartlar, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi kanunu 4/k madde­sinde ve 1 seri no.lu kurumlar vergisi tebliğinde açıklanmıştır.

Kooperatifin kurumlar vergisi mü­kellefi olma nedeni, KVK’nun 4/k maddesindeki şartlarmdan birinin yada birden fazla maddesinin bozulma­sından kaynaklanıyor ise, kooperatifin kurumlar vergisi mükellefiyeti devam edeceğinden ayrıca kooperatife bağlı iktisadi işletme oluşturulması gerek­meyecektir.

Kurumlar vergisi kanununun 4/k ve 1 seri no.lu kurumlar vergisi tebliğinde belirtilen şartları taşıyan kooperatifle­rin sadece ortak dışı işlemleri nedeniy­le kurumlar vergisi muafiyet şartlarının bozulması durumunda bütün gelirleri­

nin vergilenmemesi, dolayısıyla sadece ortak dışı gelirlerin vergilenmesi için kooperatifler lehine olacağı düşünüle­rek yapılan bir mevzuat değişikliği olup, yararlarının yanında kooperatiflere bir takım ek işler getirdiği ve uygulaması­nın da açık olmadığı görülmektedir.

Kooperatifin ortak dışı işlemleri ne­deniyle kooperatif tüzel kişiliğine bağlı ayrı bir iktisadi işletme oluşturması du­rumunda iktisadi işletmelerin hesap ve kayıtlarının kooperatif hesapları ile ilişkilendirilmeksizin iktisadi işletme adına tasdik ettirecekleri ayrı defterler­de izleneceğinden iki kurum oluşacak­tır. Dolayısıyla gider dağıtımı ve genel kurullarda görüşülmesi gibi konularda bir takım farklılıklar ve sorunlar oluş­turacağı düşünülmektedir.

Diğer taraftan kooperatifler 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda kurumlar vergisine tabi kurumlar ara­smda sayıldığmdan, dernek gibi düşü­rülmesi vergi tekniğine uygun olma­dığı gibi kooperatifin kuracağı iktisadi işletmenin nasıl oluşacağı bilgisi de açık değildir. Bunun yerine gelirlerin tama mının kooperatif kayıtları üzerinden yapılarak ortak içi ve ortak dışı gelir­lerin kooperatif hesaplarında ayrı izle­nip Ur-zarar hesabında da bu ayrıma gidilerek vergilendirilmesi, dolayısıyla bir iktisadi işletme kurulmasma gerek olmadan düşünülen amacın gerçekleş­mesi mümkün olduğu halde, vergi tek­niğine uymayan farklı bir uygulama ge­tirildiği görülmektedir. Bu nedenle çok sayıda özelge isteğine neden olacak bir durum yaratacağını düşünüyorum.

KAYNAK : İOSB Haber